Owoce dzikiej róży – naturalne wsparcie odporności i odżywienia
Czerwone, kwaskowate, ale za to jakie zdrowe – owoce dzikiej róży. Listopad to czas, w którym ta wyjątkowa roślina osiągnęła pełną dojrzałość i jest gotowa do przetworzenia. Dlaczego jest ona tak cenna w lecznictwie, przemyśle spożywczym oraz kosmetyce? Wszystko kryje się w środku tych małych owoców, których właściwości są silną barierą odżywczą i ochroną dla naszego organizmu.
Jak ją rozpoznać…
Dzika róża (Rosa canina) jest krzewem, ciernistym sięgającym od 1-3m wysokości, których główne pędy są łukowato wygięte i pokryte grubymi kolcami oraz liśćmi. Jej kwitnienie przypada na okres czerwca natomiast owocuje ona na jesień, a z kolei surowiec zbierany jest od września do zimy. Dojrzałe owoce mają kształt kulisto-jajowaty, o długości 3cm i są barwy jasnoczerwonej z wyraźnie zaznaczonymi resztkami kielicha na szczycie. Pełne owocostany dzikiej róży charakteryzuje twardość i lekkie marszczenie. Jej występowanie nie jest zbytnio szczególne, gdyż można ją spotkać na nieużytkach, zboczach i brzegach lasów, a nawet między zaroślami czy przy drogach. Lubi klimat ciepły i umiarkowany dlatego obficie rośnie na terenie naszego kraju. [2, 3, 6, 7]
Dla własnego użytku a także na skalę przemysłową owoce dzikiej róży powinno się odpowiednio przetworzyć poprzez suszenie w temperaturze 50-60ºC, a następnie utrzymanie tego procesu w graniach 40-50ºC. Można również surowiec poddać tzw. drążeniu i usunięciu z jego wnętrza drobnych orzeszków (owocu rzekomego) oraz włosków – wystarczy owoce przepoławiać podłużnie na pół i pozbyć się środka. [3].
Antyoksydacyjna „tarcza” …
Owoce dzikiej róży to przede wszystkim silna „bomba” witaminowa. Stanowią one wysokie źródło witaminy C, której zawartość jest bardzo rozpięta i może mieścić się w granicach od ok. 2% do nawet 12% – jej stężenie zależne jest od terminu zbioru, dalszego postępowania z surowcem, czyli procesu suszenia oraz sposobu i czasu przechowywania. Owoce w pełni dojrzałe cechują się najwyższym stężeniem kwasu askorbinowego, który wynosi ok 430mg/100g. Dla porównania – ilość witaminy C w owocach dzikiej róży jest 10 razy wyższa niż w czarnej porzeczce i 100 razy większa niż w jabłkach. Surowiec ten posiada w składzie także silną grupę karotenoidów w postaci β-karotenu, likopenu oraz bogactwo witamin takich jak: E, K, B1, B2, B3 (PP), czy B6. Znajdziemy w nim również obszerne grono minerałów do których zaliczymy: wapń, potas, magnez, fosfor, żelazo, cynk, miedź oraz mangan. Ważnymi substancjami występującymi w owocach są też fitozwiązki a mianowicie: polifenole (flawonoidów, proantocyjanidyn), olejki eteryczne i kwasy organiczne. Wartość odżywcza owoców to zasługa głównie aminokwasów węglowodanów w formie cukrów prostych. [2, 3, 4, 5]
W jaki sposób te cenne substancje biologicznie aktywne wpływają na nasze zdrowie? Przede wszystkim wykazują silne działanie przeciwutleniające. To sprawia, że chronią nasz układ odpornościowy i wzmacniają organizm w okresie przeziębienia i grypy – dlatego też owoce dzikiej róży tak chętnie wykorzystywane są w ziołolecznictwie i farmakoterapii jako dodatek do syropów czy pastylek na ból gardła. Warto podkreślić ich szerokie właściwości o charakterze przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybicznym i przeciwwirusowym. Sprawdzają się również w działaniu prewencyjnym, przed szkodliwym wpływem stresu oksydacyjnego, obniżając tym samym ryzyko zachorowania na nowotwory oraz zapobiegawczo względem rozwoju chorób układu krążenia. Wyciągi z owoców róży posiadają także działanie żółciopędne i moczopędne dlatego znajdują swoje zastosowanie w nieżytach przewodu pokarmowego oraz następujących dolegliwościach jak stany zapalne żołądka czy wątroby, wrzody, oraz biegunki. Natomiast pierwiastki – minerały występujące w Rosa canina warunkują prawidłowy wzrost i rozwój organizmu a także regulują funkcjonowanie wielu mechanizmów, min.: gospodarki wodnej, osmotycznej, skurczu mięśni, wytrzymałości kości i zębów czy pracy układu nerwowo-mięśniowego. Należy również zaznaczyć, że niewielki dodatek tej rośliny w innych komponentach odżywczych stabilizuje i zwiększa aktywność witaminy C, dzięki zawartych w owocu związków fenolowych [2, 3, 5].
Na uwagę zasługuje również owoc rzekomy dzikiej róży a więc te małe ziarenka występujące we wnętrzu surowca, z którego można otrzymać około 0,03g/100g olejku eterycznego o bogatym i złożonym składzie. Znajdziemy w nim przede wszystkim: nienasycone kwasy tłuszczowe jak kwas linolowego, α-linolenowy, oleinowy, grupę nasyconych lipidów do których zaliczymy kwas palmitynowy, stearynowy a także związki mineralne oraz galaktolipid- GOPO. Olej znalazł swoje szerokie zastosowanie w kosmetologii jako element wielu produktów kosmetycznych a to za sprawą swoich niebywałych właściwości jakie nadają mu powyższe substancje. Wykazuje on działanie przeciwzapalne, rozjaśnia, uelastycznia oraz odżywia skórę. Polecany jest dla cery dojrzałej, zmęczonej i szarej a także wrażliwej oraz naczyniowej. Można go używać zarówno w postaci czystej lub wprowadzać i mieszać z ulubionym kremem czy balsam do ciała. Dość modne w ostatnim czasie stało się olejowanie włosów – dlatego i tu odnajduje się znakomicie, pomagając w regeneracji zniszczonych włosy. Jego dodatkową zaletą jest dość mocny i przyjemny zapach. Olejek polecany jest też jako środek antyseptyczny i przeciwmigrenowy o właściwościach kojących. [1, 3, 6, 8]
źródło: www.etja.pl
Owoce dzikiej róży to bardzo cenny surowiec dla przemysłu spożywczego. Na szeroką skalę otrzymuje się z ich udziałem: soki, syropy, nektary, dżemy, konfitury oraz herbaty, które polecane są przede wszystkim za ich wyjątkowe właściwości prozdrowotne i walory smakowe. Poza tym dzięki tym owocom można witaminizować produkty mniej zasobne w witaminę C i inne związki czynne, podnosząc ich wartość konsumencką a nawet zwiększając aktywność przeciwutleniającą. Czy wiecie, że surowiec ten odnajduje się także w produkcji sosów do mięs? Wystarczy owoce rozdrobnić, posłodzić i polać sokiem z cytryny. Domowe przetwory tej rośliny w formie syropów i soków przydadzą się jako dodatek do koktajli i deserów. Korzystajmy więc z dobroci jakie dla naszego zdrowia niosą przetwory dzikiej róży. [2, 3, 6]
Autor: mgr inż. Paulina Zając
Literatura:
- Ahmad N., Anwar F., Gilani Anwar-ul-Hassan, 2015. Rosa Hip (Rosa canina) Oil. Essential Oils in Food Preservation, Flavor and Safety, Edition: First. Part II, 667-675.
- Cendrowski A., Kalisz S., Mitek M., 2012. Właściwości i zastosowanie owoców róży w przetwórstwie spożywczym. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 4 (83), 24-31.
- Grys A., 2009. Dzika Róża ( Rosa canina L.) – chemizm i zastosowanie w lecznictwie. Postępy Fitoterapii 4, 245-247.
- Fan C., Martirosyan D. M., Pacier C., 2014. Rose hip (Rosa canina L): A functional food perspective. Functional Foods in Health and Disease; 4(11):493-509.
- Kalisz S., Mitek M., 2007. Wpływ dodatku nektaru z dziekiej róży na właściwości przeciwutleniające i zawartość składników bioaktywnych w mieszanych sokach różano-jabłkowych. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 5(54), 194-202,
- Kobus M., Pogorzelski E., 2008. Owoce dzikiej róży – właściwości i kierunki wykorzystania. Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny, 5, 19-21.
- Kohlmünzer S., 1997. Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
- Nowak R., 2005. Fatty acids composition in fruits of wild rose species. Acta Societatis Botanicorum Poloniae, Vol. 74, No. 3: 229-235.