Filtry przeciwsłoneczne

w Zdrowie, Uroda, Dom

Jednym z najbardziej istotnych czynników zewnętrznych wpływających na wygląd i kondycję skóry jest nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (UV), czyli nasze słońce. To właśnie ten rodzaj promieniowania przyczynia się do powstawania wielu problemów skórnych, takich jak: oparzenia, przyspieszone procesy starzenia, zmiany pigmentacyjne skóry,  zaburzenia systemu odpornościowego oraz może przyczyniać się do przyspieszenia rozwoju niektórych nowotworów skórnych [1, 5, 6]. Aby zapobiec tym nieodwracalnym uszkodzeniom należy pamiętać o stosowaniu filtrów przeciwsłonecznych nie tylko latem, ale także przez cały rok. Jeśli do tej pory nie zwracałeś na to uwagi, zapoznaj się z naszym artykułem i dowiedz się więcej, jak chronić skórę przed słońcem i dlaczego jest to tak ważne.


Które UV jest dla nas niebezpieczne

Naturalne światło słoneczne emitujące promieniowanie ultrafioletowe nie dociera w całości do Ziemi. Obecność w stratosferze warstwy ozonowej pozwala na zatrzymanie promieniowania UVC i w dużym stopniu UVB, które jest najbardziej szkodliwą składową światła słonecznego, odpowiada za poparzenia słoneczne oraz występowanie zmian skórnych i nowotworowych. UVB pochodzące ze Słońca to około 5-10% całego promieniowania [3,8]. Niemniej jednak pozostaje jeszcze promieniowanie UVA, które dociera do nas w 95% i w odróżnieniu od UVB nie jest zatrzymywane przez chmury. UVA wpływa na przedwczesne fotostarzenie się skóry, zmiany pigmentacyjne, a także wystąpienie fotoalergii [1,4]


Rodzaje filtrów ochronnych

Filtry przeciwsłoneczne działają na zasadzie odbijania lub pochłaniania promieni słonecznych, chroniąc w ten sposób skórę przed ich szkodliwym wpływem. Dlatego tak ważny jest dobór preparatu, który zastosujemy na powierzchni – zarówno twarzy jak i całego ciała. [1,3]. Pamiętajmy jednak, że filtry nie ochronią nas przed przegrzaniem organizmu, a stosowanie ich nie zabezpieczy naszego organizmu przed udarem cieplnym.

Przemysł kosmetyczny wprowadza do swoich produktów różne rodzaje filtrów o działaniu fotoprotekcyjnym. Od nas zależy, którego z nich użyjemy do ochrony:

Filtry chemiczne opierają się na absorbowaniu promieniowania słonecznego. Zaletą ich stosowania jest bardzo lekka konsystencja oraz dobra wchłanialność. Jednak filtry, jako związki chemiczne mogą być źle tolerowane przez skórę i doprowadzać do reakcji alergicznych. Wśród filtrów chemicznych największą grupę stanowią filtry chroniące przed promieniowaniem UVB, ale dla nas ważne jest, aby posiadały również skuteczność ochrony przed promieniami UVA [3, 9]. Dlatego nowoczesny przemysł kosmetyczny wprowadza do danego preparatu o charakterze przeciwsłonecznym kilka filtrów, jednocześnie zwiększając jego działanie ochronne [9]. Filtry, które wykazują dużą stabilność i nie podrażniają skóry to:

  • Tinosorb S (Bis-Ethylhexyloxyphenol Methoxyphenyl Triazine)
  • Tinosorb M (Methylene Bis-Benzotriazolyl Tetramethylbutylphenol)
  • Uvinul T 150 (Ethylhexyl Triazone)
  • Mexoryl SX (Terephthalylidene Dicamphor Sulfonic Acid)
  • Mexoryl XL (Drometrizole Trisiloxane) [1, 2, 8]

Nazwy substancji chemicznych są dość skomplikowane, ale łatwo je znaleźć na opakowaniu w opisie składu danego preparatu.

Przykłady produktów zawierających filtry chemiczne:

Filtry fizyczne (mineralne) działają na zasadzie odbijania lub rozproszenia promieniowania UV. Cząsteczki wchodzące w jego skład są na tyle duże, że nie przenikają do warstw naskórka, tylko tworzą powłokę ochronną na jej powierzchni. Jednocześnie stają się barierą dla promieniowania i wywołują efekt bielenia skóry.

Filtry fizyczne są bardzo dobrze tolerowane przez skórę, ponieważ nie powodują nadwrażliwości. Wykazują wysoką fotostabilność, czyli zdolność utrzymania swoich właściwości ochronnych w stanie niezmienionym przez określony czas – od momentu nałożenia. Zaliczamy do nich: ditlenek tytanu (Titanium Dioxide) i tlenek cynku (Zinc Oxide), który powszechnie stosowany jest w Stanach Zjednoczonych [1, 3].

Przykłady produktów z filtrami fizycznymi:

 

Co oznacza skrót SPF?

SPF (Sun Protection Factor) określany jest, jako stosunek czasu, po którym pojawi się rumień na skórze chronionej danym preparatem z filtrem, do czasu powstania rumienia na skórze niechronionej [2, 8].  Wartość ta pozwala nam oszacować, jak długo możemy przebywać na słońcu do momentu zaróżowienia się naszej skóry. Bez użycia filtru przeciwsłonecznego poparzenie następuje stosunkowo szybko, gdyż po upływie 20 minut. Natomiast użycie kremu z filtrem pozwala nam wydłużyć ten czas, ponieważ SPF jest jego wielokrotnością. Dla przykładu, jeżeli zastosujemy krem z faktorem 30SPF to zaczerwienienie pojawi się dopiero po upływie 6 godzin [2].

Musimy pamiętać, że krem z filtrem trzeba nakładać 20 minut przed wyjściem na słońce, powtarzając tą czynność co 2–3 godziny i za każdym razem po wyjściu z wody (nawet jeśli posiada w opisie że jest wodoodporny).

SPF daje nam ochronę skóry jedynie przed promieniowanie UVB, co oznacza, że nawet najwyższy faktor nie uchroni nas przed promieniowaniem UVA, który wnika głęboko w skórę i odpowiada za procesy jej starzenia. Wciąż trwają badania nad ustanowieniem jednej metody, pozwalającej w sposób ilościowy określić długość ochrony przed UVA [5, 8]. Podczas zakupu kremu z filtrem powinniśmy zwrócić uwagę, czy na wybranym przez nas kosmetyku lub dermokosmetyku znajduje się informacja, przed jakim promieniowaniem UV będzie nas zabezpieczał.

Naturalne substancje promieniochronne

Nasza natura liczy wiele elementów roślinnych, które zawierają związki aktywne, korzystnie wpływające na kondycję skóry i dodatkowo wykazujące działanie ochronne przed promieniowaniem UV. Obecność naturalnych substancji przeciwsłonecznych jest szczególnie pożądana w produktach przeznaczonych do codziennej pielęgnacji. Należą do nich tłuszcze roślinne takie jak: masło shea i masło kakaowe oraz oleje: arganowy, makadamia, jojoba, kokosowy, z awokado, sezamowy [1,7].

Miejmy jednak na uwadze fakt, że nie posiadają one silnych właściwości fotoprotekcyjnych i nie mogą stanowić jedynej bariery zabezpieczającej przy silnym nasłonecznieniu, szczególnie w okresie wiosenno-letnim [1, 9]. Mogą jednak wspomagać regeneracje skóry przy nadmiernej ekspozycji na promienie UV. Jednak niektóre informacje na blogach i portalach internetowych opisują 3 oleje, które cechują się wysoką ochroną przeciwsłoneczną i pozyskiwane z surowców naszej strefy klimatycznej a należą do nich – olej z pestek malin (SPF 28-50) , z nasion marchwi (SPF 39-40) i z kiełków pszenicy (SPF 20).

Właściwości promieniochronne wykazują także ekstrakty roślinne, m.in. z rumianku lekarskiego, kruszyny europejskiej, tarczycy bajkalskiej, kocanki piaskowej, cytryńca chińskiego, portulaki pospolitej, zielonej herbaty, pieprzu długiego, szafranu oraz aloesu – słynne Aloe vera [1,7].

W grupie naturalnych produktów, powszechnie stosowanych w przemyśle kosmetycznym jest kit pszczeli, który wykorzystywany jest do produkcji pomadek i sztyftów ochronnych, dzięki obecności związków pochłaniających promienie UV, a także działających przeciwzapalnie [9].

Przykładem preparatu o naturalnym składzie jest ALPHANOVA SUN

Dieta a ochrona przeciwsłoneczna

Promieniowanie ultrafioletowe UV uszkadza w naszym organizmie struktury komórkowe i wywołuje tzw. stres oksydacyjny za pośrednictwem reaktywnych form tlenu, zwanych powszechnie wolnymi rodnikami tlenowymi [1, 4]. Warto podczas ochrony przeciwsłonecznej włączyć substancje neutralizujące ich działanie, czyli antyoksydanty. Dobrze znanymi przeciwutleniaczami są witaminy, takie jak witamina: C i E oraz związki: β-karoten, koenzym Q10, flawonoidy (kwercetyna).

Najlepszą formą stosowania antyoksydantów jest wprowadzenie żywności stanowiącej ich naturalne źródło, czyli warzyw i owoców lub dodatkowa suplementacja. Ponadto nasza codzienna dieta powinna być niskotłuszczowa i zawierać wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega-3, które wraz z przeciwutleniaczami działają prewencyjnie [2]. Zewnętrzne aplikowanie kremów czy balsamów z dodatkiem antyoksydantów będzie niewystarczające, gdyż uszkodzenia powstają dużo głębiej, a wchłanialność tych substancji przez skórę jest ograniczona, co jednak nie wyklucza używania ich w codziennej pielęgnacji [1, 5, 9]. 

Czy filtry przeciwsłoneczne są szkodliwe?

Przygotowując ten artykuł nie mogliśmy pominąć powyższego pytania, które coraz częściej jest tematem rozmów pojawiających się zarówno w prasie, jak i telewizji śniadaniowej. Przede wszystkim trzeba zacząć od tego, że wszelkie substancje dodawane do produktów kosmetycznych muszą przejść testy laboratoryjne, a na koniec zostać uznane za bezpieczne według standardów i przepisów Unii Europejskiej, pod którą podlegamy. Dlatego też nie może zdarzyć się sytuacja, w której na rynek zostanie wprowadzony kosmetyk ze związkiem dla nas toksycznym. Po drugie musimy zwrócić uwagę, że alergie, uczulenia czy podrażnienia na składniki danego kosmetyku niestety się zdarzają, szczególnie u osób z wrażliwą skórą, w tym u małych dzieci. Składnikami drażniącymi mogą być niektóre filtry chemiczne, takie jak np. Benzofenon-3 (Oxybenzon), dlatego też na opakowaniu preparatu musi być umieszczona informacja o jego występowaniu [2, 7]. Podobne negatywne właściwości przypisuje się pochodnym kwasu p-metoksycynamonowego (Octylmethoxycinnamate) czy kwasowi paraaminobenzoesowemu (PABA) [7]. Związki te wraz z pochodnymi kamfory (4-methylbenzylidenecamphor) ze względu na swoją budowę podejrzewa się również o powinowactwo do receptorów estrogenowych. Jednak na podstawie uzyskanych wyników badań przeprowadzonych przez Komisję Europejską, a dokładnie komitet naukowy ds. produktów konsumenckich – SCCP stwierdzono, że poziom ich aktywności proestrogenowej jest bardzo niski [10].

Jaki filtr wybrać? I dla kogo?

Biorąc pod uwagę wskazane w artykule negatywne skutki, jakie za sobą niesie brak ochrony przeciwsłonecznej, w tym także nadmierna ekspozycja na słońce, czy długotrwałe opalanie się, nieodpowiedzialne byłoby niezalecanie używania produktów z filtrami. Pamiętajmy, że zadaniem filtrów UV jest działanie tylko na powierzchni skóry i niepożądane jest, aby przenikały one do głębszych warstw naskórka. Zatem na jaki rodzaj filtru powinniśmy się zdecydować? Dla naszych najmłodszych dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie filtrów fizycznych (mineralnych), mając na uwadze, że u dzieci do 2 roku życia warstwa rogowa skóry i sam naskórek jest dużo cieńszy niż u osoby dorosłej, a stężenie melaniny niższe. Dlatego wartość faktoru w preparacie fotoprotekcyjnym powinna mieścić się w przedziale SPF 30-50, czyli mieć zwiększone bezpieczeństwo ochrony przeciwsłonecznej [2]. Taki rodzaj ochrony jest dla nich niezbędny, przy czym kosmetyki przeznaczone dla niemowląt i małych dzieci muszą być odpowiedniej jakości, łagodne dla skóry, a co najważniejsze pozbawione działania alergizującego i drażniącego – preparatami wartymi uwagi są [2, 3]:

  • Pharmaceris B Baby SPF50+,
  • Anthelios Dermo-Pediatrics SPF50+,
  • Avene Sun – Mleczko ochronne dla dzieci SPF50+,
  • Eco Cosmetics Baby&Kids SPF50+,
  • Bioderma Photoderm – Spray ochronny dla dzieci SPF50,
  • Dermedic Sunbrella – Mleczko ochronne dla dzieci

Filtry mineralne są zalecane także osobom ze skórą wrażliwą, alergiczną, posiadającym jasną karnację lub kobietom w ciąży. Filtry chemiczne nowej generacji również wykazują dobrą stabilność w kosmetykach. Łączą w sobie barierę ochronną przed promieniami UVB i UVA i mają być przyjazne dla skóry (patrz. przykłady bezpiecznych filtrów chemicznych), więc nie powinniśmy się obawiać ich stosowania. Poza tym firmy skupiają się także na tworzeniu nowoczesnych filtrów, czy łączeniu ze sobą różnych rodzajów filtrów, aby zwiększać ochronę [6], a minimalizować możliwość wystąpienia jakichkolwiek podrażnień.

Preparaty kosmetyczne zawierające filtry UV powinny być używane nie tylko w czasie letnim, ale przez cały rok. Promieniowanie UVA, które jest odpowiedzialne za fotostarzenie skóry, dociera do nas także w pochmurne dni, przenikając nawet przez szyby okienne. W okresie jesienno-zimowym dobrze jest używać kosmetyku z faktorem minimum SPF 15, a podczas wiosny i lata dodatkowo zwiększać jego moc. Musimy także pamiętać, aby nie stosować preparatów przeciwsłonecznych z poprzedniego sezonu,  unikać eksponowania skóry w godzinach największego nasłonecznienia, a produkty aplikować według ich przeznaczenia – nigdy odwrotnie (np. balsam do ciała nie dajemy na twarz) [9].

 

 

Literatura

  1. Bartnikowska N., Bojarowicz H., 2014. Kosmetyki ochrony przeciwsłonecznej. Część I. Filtry UV oraz ich właściwości., 95(3): 596-601.
  2. Bartnikowska N., Bojarowicz H., 2014. Kosmetyki ochrony przeciwsłonecznej. Cz. II. Wybór optymalnego preparatu. Problemy Higieny i Epidemiologii, 95(3): 602-608.
  3. Bielecka-Grzela S., Czuba E., Klimowicz A., Żejmo M., 2007. Środki światłoochronne – budowa i zastosowanie. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, 53, 1, 11-15.
  4. Czernicki J., Ferenc T., Pacholczyk M., 2014. Wpływ słonecznego promieniowania ultrafioletowego (UV) na organizm człowieka Część I: Charakterystyka wybranych właściwości fizykochemicznych i biologicznych promieniowania UV. Acta Belneologica, Tom LVI, Nr 1 (135).
  5. Czernicki J., Ferenc T., Pacholczyk M., 2014. Wpływ słonecznego promieniowania ultrafioletowego (UV) na organizm człowieka Część II: Mutagenne działanie promieniowania UV i naprawa uszkodzeń DNA. Acta Balneologica, Tom LVI, Nr 2 (136).
  6. Diffey B. L., 2010. Filtry przeciwsłoneczne jako środki zapobiegające rozwojowi czerniaka: postępowanie oparte na dowodach czy wynikające z przezorności? Onkologia, Dermatologia po dyplomie, Tom I, Nr 5, 50-54.
  7. Hołyńska-Iwan I., Olszewska-Słonina D., Smyk E., Smyk P., 2016. Połączenie filtrów naturalnych i sztucznych jako najlepsze źródło ochrony przeciwsłonecznej w preparatach kosmetycznych. Nauka nie jedno ma imię …, Wydaw. Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, T.4, s. 217-228.
  8. Nowak I., Wawrzyńczak A., 2011. Spektrofotometryczna ocena właściwości promieniochronnych produktów kosmetycznych zawierających filtry UV. Chemik 65, 7, 655-660.
  9. Stanisz B, 2009. Ochrona skóry przed negatywnymi skutkami promieniowania UV Kosmetologia, Tom 65, Nr 5.
  10. http://biotechnologia.pl/kosmetologia/filtry-przeciwsloneczne,11474
  11. https://www.ekodrogeria.pl/7_alphanova-sun
  12. https://www.iwostin.pl/produkty/solecrin-capillin/krem-ochronny#
  13. http://www.dermedic.pl/pl/produkty/16/21/krem-ochronny-spf-50-skora-tlusta-i-mieszana.html
  14. http://www.laroche-posay.pl/produkty-do-zabieg%C3%B3w-piel%C4%99gnacyjnych/Anthelios/ANTHELIOS-XL-SPF-50-FLUID-DO-TWARZY-p4164.aspx
  15. http://www.vichy.pl/produkty-przeciwsloneczne/vichy-ideal-soleil-aksamitny-krem-przeciwsloneczny-do-twarzy-spf-50-ideal-soleil/p15022.aspx
  16. https://www.eau-thermale-avene.pl/slonce/gama-mineralna/ochrona-przeciwsloneczna-gama-mineralna
  17. https://www.cefarm24.pl/a-derma-protect-krem-z-spf-50-do-ktory-normalnej-suchej-i-wrazliwej-40-ml.html
  18. http://www.bioderma.pl/